Yanvarın 27-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) rəyasət heyətinin növbəti iclası keçirilib.

İclası AMEA-nın prezidenti, akademik Akif Əlizadə açaraq gündəlikdəki məsələlər barədə məlumat verib.

İclasda Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin Himayəçilik Şurasının sədri, akademik Kamal Abdullayev “Multikulturalizmin elmi-nəzəri əsasları və Azərbaycan reallığında inkişaf perspektivləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib.

Akademik K. Abdullayev çıxışında XXI əsrin əvvəllərində bir sıra Qərb ölkələrinin obyektiv və subyektiv səbəblər üzündən cəmiyyətdəki etnik-mədəni müxtəlifliklərin tənzimlənməsində ciddi problemlərlə üzləşdikləri, bunun nəticəsi olaraq bəzi ölkələrin (Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya) başçılarının multikulturalizm siyasətinin müasir dövrdə səmərəsiz olmasını əsas gətirərək bu siyasətin iflasa uğradığını rəsmi bəyan etmələrini diqqətə çatdırıb. Belə bir məqamda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin multikulturalizmi dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən birinə çevirməsi, bu sahədə aparılan uğurlu dövlət siyasəti haqqında ətraflı məlumat verib: “ Bu dövlətlərin ümumi mövqelərini 5 fevral 2011-ci ildə 47-ci Münxen Təhlükəsizlik Konfransdakı çıxışında Böyük Britaniyanın baş naziri David Kameron belə ifadə etmişdir: “Dövlət multikulturalizmi” doktrinası müxtəlif mədəniyyətləri öz adət- ənənələri ilə yaşamalarına dəstək verməklə cəmiyyətdə inteqrasiya proseslərinin qarşısını alır. Bunun nəticəsində müxtəlif icmalar, xüsusilə də, müsəlman icması cəmiyyətdəki liberal dəyərləri inkar edərək demokratik cəmiyyətimizin dəyərlərinə zidd olan dəyərləri təbliğ edirlər. Bu, isə dini ekstremizmin baş qaldırması üçün şərait yaradır.” Multikulturalizmə dair Qərb dövlətləri başçılarının fikirləri elmi ədəbiyyatda da dəstək tapdı. Məsələn, britaniyalı tədqiqatçı Trevor Filips qeyd edir ki, multikulturalizmin xoşagəlməz təsiri altında Britaniya yata-yata seqreqasiyaya (inteqrasiyaya əks) yuvarlanır. Kameronun bu cür bədbin nəticəsinə qarşı duran optimist baxışı və siyasi iradəni Prezident İlham Əliyev nümayiş etdirir. O, xalqının çoxəsrlik multikultural dəyərlərə malik olması ideyasına arxalanaraq belə bir siyasi bəyanatla çıxış edir: “Bu gün multikulturalizmin dünyada alternativi yoxdur. Alternativ ksenofobiya, islamofobiya, antisemitizm və radikalizmdir.”

K. Abdullayev qeyd edib ki, Azərbaycan müstəqilliyinin ilk dövründə Prezident Heydər Əliyev Azərbaycanın gələcək uğurlu inkişafı üçün dəqiq ideoloji hədəf seçib və öz siyasəti ilə əsrlər boyu formalaşmış Azərbaycan çoxmədəniyyətlilik ənənəsini inkişaf etdirib onu keyfiyyətcə yeni müstəviyə keçirib. Bu müstəvi siyasət müstəvisi idi. Beləliklə, “Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycan multikulturalizminin siyasi banisidir” tezisini irəli sürmək mümkündür: “Ümummilli lider Heydər Əliyev haqlı olaraq multikulturalizm siyasətini ölkənin demokratik inkişafının tərkib hissəsi hesab edirdi. O, Azərbaycan ərazisində yaşayan milli azlıqların hüquq və azadlıqlarının, o cümlədən etnik-mədəni dəyərlərinin qorunmasını demokratiyanın mühüm prinsipi olan insanların hüquq və azadlıqlarının qorunmasından irəli gəldiyini göstərirdi. Ulu öndərin rəhbərliyi ilə demokratik inkişaf yolu götürmüş Azərbaycan Respublikası onun qeyd etdiyi kimi “dinindən, dilindən, irqindən asılı olmayaraq Azərbaycanın bütün vətəndaşlarının eyni hüquqlara malik” olmalarını təmin etməli idi. Buna uyğun olaraq Konstitusiyanın yeni bəndləri üzə çıxır və yaxud yeni sosial-siyasi münasibətlər rakursundan işıqlanırdı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev deyir: “Leksikonumuzda nisbətən yeni söz olan multikulturalizm ənənələri Azərbaycanda əsrlər boyu həmişə mövcud olub. Sadəcə, müxtəlif cür adlanıb, lakin mahiyyəti dəyişməyib”.

K. Abdullayev bildirib ki, hər bir ölkə öz enerji, iqtisadi, milli təhlükəsizliyini qoruduğu kimi multikultural təhlükəsizliyini də təmin etməlidir. Multikultural təhlükəsizliyin ümumi mahiyyəti etnik, dini, irqi, mədəni mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün xalqların, etnik qrupların mədəni dəyərlərinin qorunması deməkdir.

Multikultural təhlükəsizliyin əsas prinsiplərindən bəhs edən akademik bildirib ki, ölkə daxilindəki müxtəlif konfessiyalara siyasi münasibətin bərabər şəkildə yönəlməsi mexanizmini qurmaq, ölkədə mövcud olan milli müxtəlifliyin qorunmasına yönəlmiş dövlət qayğısı, ölkədə yaşayan bütün xalqların və etnik qrupların mədəni dəyərlərinin qorunmasına dövlət və cəmiyyət tərəfindən dəstək verilməsi multikulturalizmin əsas prinsipləridir.

Ölkə başçısı İlham Əliyevin söylədiyi “Multikulturalizm Azərbaycan xalqına əsrlərdən bəri xas olan dəyərdir” fikrinin Azərbaycan multikulturalizmini elmi əsasda öyrənmək üçün kifayət qədər əsas yaratdığını qeyd edən Dövlət müşaviri Kamal Abdullayev bu məqsədlə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin AMEA-nın intellektual dəstəyi ilə hazırlanan “Azərbaycan multikulturalizminin ədəbi-bədii qaynaqları”, “Azərbaycan multikulturalizminin elmi-fəlsəfi və publisistik qaynaqları”, “Azərbaycan multikulturalizminin siyasi və hüquqi qaynaqları” əsərləri haqqında geniş informasiya verdi.

Dövlət müşaviri diqqətə çatdırıb ki, Prezident İlham Əliyevin bu sahədə apardığı məqsədyönlü və əzmkar işlərin nəticəsi olaraq 2016-cı ilin ölkəmizdə “Multikulturalizm ili” elan olunması bu sahəyə diqqəti daha da artırır və eyni zamanda dünyanı alternativi olmayan multikulturalizm siyasətindən daha effektiv şəkildə faydalanmağa dəvət edir. İmzalanan bu sərəncam orada adları qeyd edilən hər bir qurum kimi AMEA qarşısına da mühüm vəzifələr qoyub. Bu vəzifələrin yüksək peşəkarlıqla yerinə yetirmək üçün AMEA-nın kifayət qədər güclü potensialının olduğunu vurğulayan K.Abdullayev görüləcək işlərlə bağlı bir sıra təkliflər də səsləndirib. Təkliflər sırasında AMEA-da fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru proqramları çərçivəsində elmi fəaliyyətlə məşğul olanlar üçün multikulturalizm üzrə elmi-tədqiqat mövzularının verilməsi, AMEA Rəyasət Heyəti yanında Multikulturalizm problemləri üzrə elmi-tədqiqat Mərkəzinin və ya institutlararası multikulturalizm virtual mərkəzinin təsis edilməsi, 2016-cı ildə AMEA-da “Dünya multikulturalizm modelləri” mövzusunda silsilə Beynəlxalq konfransların keçirilməsi, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi ilə birgə “Multikulturalizm ensiklopediyasının” tərtib edilməsi yer alıb.

Azərbaycan Respublikası Müəllif Hüquqları Agentliyinin sədri Kamran İmanov çıxış edərək bildirib ki, multikultural siyasət müxtəlif ölkələrdə və dünya miqyasında mədəni müxtəlifliyin inkişafını və qorunmasını nəzərdə tutur: “ Eyni zamanda, qarşılıqlı tanınma, tolerantlıq və mədəniyyətlərin bərabərhüquqluluq şərtləri ilə cəmiyyətlərin inteqrasiya axtarışlarını təsbit edir. Bu isə hər bir mədəni qrupun bərabər mədəni hüquqlarının olması deməkdir. Beləliklə, əqli mülkiyyət, müəlliflik hüququ mədəni hüquqların bir hissəsi olmaqla, müxtəlif qrupların bərabər hüquqlarını nəzərdə tutur. Bununla da fərdlərin yaradıcılığını stimullaşdırır və cəmiyyətin, hər bir mədəni qrupun maraqlarını təmin edir. Nəticədə multikultural siyasət müxtəlif cəmiyyətlərdə və dünyada fərdi kreativliyi və qrup kreativliyini dəstəkləyir, stimullaşdırır, inkişaf etdirir və qoruyub saxlayır.
K.İmanov bildirib ki, dövlətimiz multikultural siyasət aparır və əqli mülkiyyətin qorunmasına böyük dəstək verir. Tolerantlığın özünəməxsus modelini yaradan Azərbaycana qarşı çıxan Ermənistan ərazi iddialarını “əsaslandırmaq” məqsədilə maddi və qeyri-maddi mədəni irsimizə təcavüz edir. Mənimsənilməyən, oğurluq yolu ilə “erməniləşdirilməyən” mədəni irsimiz, əqli mülkiyyətimiz xüsusi qəddarlıqla talan və məhv edilir”.

Sonra akademik K. Abdullayevin məruzəsi ətrafında müzakirələr aparılıb. İclasda bir sıra elmi-təşkilati və kadr məsələlərinə də baxılıb.

Запись AMEA-da “Multikulturalizmin elmi-nəzəri əsasları və Azərbaycan reallığında inkişaf perspektivləri” ətraflı müzakirə edilib впервые появилась Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi.